بررسی میزان تاثیر فعالیت های پیشبرد فروش دارو در بازار داروهای انسانی کشور

فعالیت های پیشبرد فروش به تمام فعالیت های اطلاعاتی و متقاعد کننده توزیع کنندگان و تولیدکنندگان که بر تجویز، خرید، تامین و استفاده داروها تاثیر می گذارند، نظیر هدایا، ارائه داروهای نمونه، ملاقات نمایندگان علمی شرکت های دارویی، آگهی و تبلیغات، ارائه جوایز و تخفیفات پرداخت نقدی، جوایز جنسی، فروش مدت دار... اطلاق می شود. تنها تحقیق مرتبط انجام شده در ایران در سال 1385 تاثیر معنی دار برخی از فعالیت های فوق را دریافت. تحقیقات انجام شده در سایر کشورها پیرامون تاثیر برخی از این فعالیت ها در بازار دارو نیز تاثیر مثبت معنی دار آن را در بازار نشان داده است. این تحقیق با توجه به فقدان تحقیقات در این زمینه و توسعه رقابت در صنعت دارو کشور و واردات محصولات دارویی و با هدف دستیابی به شناخت فعالیت های پیشبرد فروش و تعیین میزان تاثیر آنها در بازار دارو ، داده های پرسشنامه ای از 1251 نمونه شش جامعه آماری (39 شرکت دارویی،385 پزشک، 386 داروخانه،401 مصرف کننده نهایی دارو، 20 شرکت پخش دارو و 20 کارشناس اداره نظارت دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) را جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss و روش آنالیز کروسکال والیس(جهت مقایسه یک متغیر رتبه ای در k گروه ) دریافت که میزان تاثیر فعالیت های پیشبردی فروش ارائه فروش مدت دار و تخفیفات پرداخت نقدی(و جوایز) به شرکت های پخش دارو و داروخانه ها در رتبه اول و دوم قرار دارند؛ حمایت شرکت های دارویی از برگزاری کنفرانس- همایش- سمینار و پژوهش ها در رتبه سوم، ارائه جوایز جنسی به شرکت های پخش دارو و داروخانه ها در رتبه چهارم و پاداش مالی شرکت های دارویی به مدیریت و کارکنان شرکت های پخش دارو و داروخانه ها در رتبه پنجم قرار دارند که با توجه به مقدار احتمال (0.001>p) و مقایسه آن با سطح معنی داری(=0.05?) می توان گفت که این نتایج با اطمینان 95 درصد به جامعه پژوهش قابل تعمیم می باشد. چهار فعالیت ارائه هدایای ارزان قیمت و گران قیمت شرکت های دارویی به پزشکان، ارائه هدایای گران قیمت شرکت های دارویی به شرکت های پخش دارو و ارائه داروهای نمونه شرکت های دارویی به پزشکان و شرکت های پخش دارو جهت داروخانه ها با توجه به مقدار احتمال (0.001p) و مقایسه آن با سطح معنی داری(=0.05?) این نتیجه با اطمینان 95 درصد به جامعه پژوهش قابل تعمیم می باشد. اگرچه از نظر مصرف کننده نهایی دارو، همکاری شرکت های دارویی در تهیه تجهیزات و موارد مورد نیاز بیمارستان ها در قالب هدایا و ارائه هدایای گران قیمت به پزشکان با مقدار احتمال (0.001>p) رتبه اول و دوم را کسب کرده است و با مقایسه آن با سطح معنی داری(=0.05?) می توان گفت که این تفاوت ها با اطمینان 95 درصد به جامعه پژوهش قابل تعمیم می باشند. نتایج تحقیق نشان داد که در فعالیت های موجود پیشبرد فروش شرکت های دارویی به استثناء فعالیت ارائه پاداش مالی شرکت های دارویی به مدیر و کارکنان داروخانه ها با مقدار احتمال(0.404=p ) و عدم قابلیت تعمیم به جامعه پژوهش، سایر فعالیت ها با مقدار احتمال (0.001>p) و مقایسه آن با سطح معنی داری(=0.05?) با اطمینان 95 درصد به جامعه پژوهش قابل تعمیم می باشند؛ در بررسی فعالیت های موجود پیشبرد فروش دارو، فعالیت فروش مدت دار در جایگاه پنجم، و ارائه جوایز و تخفیفات پرداخت نقدی در جایگاه هشتم و حمایت از کنفرانس- همایش . . در رتبه نهم فعالیت های موجود پیشبرد فروش دارو قرار دارند. نتایج تحقیق همچنین نشانگر اهمیت رقابت غیر قیمتی در صنعت دارو است، همانگونه که اندیشمندان بازاریابی بر آن به عنوان یکی از عوامل تحول شرکت ها یاد می کنند.